5787190
شهرستان خاش در استان سیستان و بلوچستان با بهرهگیری از تنوع اقلیمی بینظیر و رویکرد نوین در الگوی کشت، به یکی از مراکز اصلی تولید و صادرات گیاهان دارویی در کشور تبدیل شده است. تازهترین گزارشها حاکی از آن است که تنها در سال گذشته، ۶۵۰ تُن از این "طلای سبز" ارزشمند از مزارع خاش به بازارهای بینالمللی صادر شده که نویدبخش رونق اقتصادی و ایجاد فرصتهای شغلی گسترده در این منطقه است. این تحول، جایگاه گیاهان دارویی خاش را در عرصه اقتصاد ملی و جهانی بیش از پیش مستحکم میکند.
ظرفیتهای بینظیر خاش؛ نگین کشت و توسعه گیاهان دارویی
سیستان و بلوچستان، پهناورترین استان ایران، به دلیل گستردگی اقلیمی بینظیر خود که از مناطق کویری تا ارتفاعات کوهستانی و از سواحل نیلگون مکران تا دشتهای حاصلخیز را دربرمیگیرد، خاستگاه صدها گونه گیاهی با خواص دارویی منحصربهفرد است. این تنوع طبیعی، ریشهای عمیق در فرهنگ و طب سنتی مردم منطقه دارد، جایی که دانش بومی نسلهاست که از این گنجینههای طبیعی برای درمان، بهبود کیفیت زندگی و حتی مبادلات تجاری خرد بهره میبرد. مردم محلی سالهاست با دانش بومی خود، این گیاهان را میشناسند و از خواص شفا بخش آنها استفاده میکنند.
در این میان، شهرستان خاش به واسطه موقعیت ویژه جغرافیایی و همجواری با کوه آتشفشانی تفتان، از اقلیمی معتدل و متمایز برخوردار است. ساختار زمینشناسی غنی و خاک حاصلخیز دامنههای تفتان، در کنار منابع آبی پایدار، بستری ایدهآل برای توسعه کشاورزی خاش و بهویژه کشت گیاهان دارویی فراهم آورده است. این ویژگیها خاش را به "رنگینکمان محصولات کشاورزی" سیستان و بلوچستان شهرت داده و توانایی آن را برای تبدیل شدن به قطب گیاهان دارویی کشور افزایش داده است.
تحول کشاورزی در دامنه تفتان؛ الگوی کشت و اقتصاد پایدار در خاش
در سالهای اخیر و با توجه به چالشهای زیستمحیطی از جمله کمبود منابع آب و تغییرات اقلیمی، الگوی کشت در خاش دستخوش تغییرات اساسی شده است. کشاورزان و متولیان امر با آگاهی از پتانسیلهای منطقه، تمرکز خود را بر توسعه کشت گیاهان دارویی معطوف کردهاند. این رویکرد نه تنها بهینهترین بهرهبرداری از خاک و اقلیم را ممکن ساخته، بلکه مصرف آب را به شکل چشمگیری کاهش داده و در عین حال، معیشت بهرهبرداران را بهبود بخشیده است. این تغییر الگوی کشت، از یک سو فشار بر منابع آبی را کم کرده و از سوی دیگر، محصولاتی با ارزش افزوده بالا را جایگزین کشتهای سنتی آببر کرده است.
مجتبی خاشی، مدیر جهاد کشاورزی خاش، تأکید میکند که این تغییر الگو به معیشت کشاورزان آسیب نرسانده، بلکه بسیاری از آنان با استفاده از تجهیزات نوین، از جمله دستگاههای پیشرفته خشککن، توانستهاند بازده محصول را به شکل چشمگیری افزایش دهند. به عنوان مثال، فرآیند خشککردن که پیشتر ۲۴ ساعت به طول میانجامید، اکنون تنها ۴ ساعت زمان میبرد که این تحول فناورانه نقش مهمی در ارتقای کیفیت و ارزش اقتصادی گیاهان دارویی خاش داشته است.
آویشن و بابونه؛ گنجینه شفابخش گیاهان دارویی خاش در جهان
در میان انواع گیاهان دارویی که در خاش کشت میشوند، بابونه و آویشن به عنوان دو محصول شاخص و استراتژیک شناخته شدهاند. علاوه بر این، چای کوهی نیز به صورت طبیعی در این منطقه میروید که بر غنای دارویی منطقه میافزاید. کارشناسان گیاهان دارویی، مانند محمد لکزایی، بر اهمیت خواص درمانی این گیاهان تأکید دارند:
آویشن: این گیاه گرم و معطر، از دیرباز در طب سنتی برای تقویت سیستم ایمنی، مقابله با عفونتهای تنفسی، کاهش سرفه و بهبود سرماخوردگی کاربرد داشته است. ترکیبات ضدباکتری و ضدالتهاب آن، دمکرده آویشن را به گزینهای مؤثر برای آرامسازی ریهها، کاهش اسپاسم و بهبود عملکرد دستگاه گوارش بهویژه در زمان سوءهاضمه تبدیل کرده است.
بابونه: شناخته شده به عنوان یک گیاه آرامبخش، بابونه با خواص ضدالتهابی و ضد حساسیتی خود، در کاهش استرس، بهبود کیفیت خواب و تسکین دردهای شکمی و میگرنی بسیار مؤثر است. ترکیبات موجود در بابونه با کمک به تسکین عضلات، در درمان دردهای عضلانی و مشکلات عصبی نیز نقشآفرین است.
کارشناسان تأکید دارند که اگرچه آویشن و بابونه هر دو گیاهانی ایمن و پرکاربرد هستند، اما مصرف آنها باید همواره متعادل باشد و در صورت وجود بیماریهای زمینهای یا مصرف داروهای خاص، مشورت با متخصصین ضروری است.
جهش صادراتی گیاهان دارویی خاش و چشمانداز هزار شغل جدید
جهاد کشاورزی خاش با پیگیری فعالانه زنجیره ارزش گیاهان دارویی، برنامهریزی گستردهای برای توسعه این بخش و ایجاد فرصتهای شغلی جدید انجام داده است. مدیر جهاد کشاورزی خاش از هدفگذاری برای ایجاد حداقل هزار فرصت شغلی در این حوزه خبر داده و تأکید کرده که رویکرد اصلی، تنها به کشت محصول محدود نمیشود، بلکه ایجاد یک شبکه کامل از "کشت تا فرآوری و عرضه به بازار" در دستور کار قرار دارد. این سرمایهگذاری جامع بر زنجیره ارزش گیاهان دارویی خاش، نویدبخش اشتغال پایدار و درآمد قابلتوجه برای ساکنان محلی است. افزایش کارگاههای فرآوری کوچک و بزرگ، بستهبندی و توسعه بازارهای فروش، میتواند به شکلگیری یک اقتصاد محلی پویا کمک شایانی کند.
همچنین، شهرستان خاش در مسیر تبدیل شدن به قطب صادرات گیاهان دارویی کشور، توانسته است محصولات خود را به بازارهای جهانی نیز عرضه کند. سال گذشته، حجم قابل توجه ۶۵۰ تُن از گیاهان دارویی خاش به کشورهای حاشیه خلیج فارس، روسیه و قزاقستان صادر شد که نشاندهنده پتانسیل بالای این منطقه در رقابتهای بینالمللی است. خاش امروز نه تنها در مسیر تغییر الگوی کشت و بهرهبرداری بهینه از منابع طبیعی گام برمیدارد، بلکه با تکیه بر دانش بومی، برنامهریزی علمی و فناوریهای نوین، به سوی آیندهای روشن در صادرات گیاهان دارویی حرکت میکند؛ آیندهای که در آن معیشت مردم، حفظ منابع آب، توسعه اقتصادی و پیشرفت فناورانه به طور همزمان محقق میشود و این شهرستان را به نمونهای موفق از توسعه پایدار در شرق کشور تبدیل خواهد کرد.
مطالب مرتبط
- آرد و نان صدرنشین تخلفات گرانفروشی در زنجان شد؛ هشدار جدی معاون صمت به متخلفان
- تحولی دیجیتال در بازار مسکن: توکنیزه کردن املاک و هوش مصنوعی راهکار خروج از رکود
- چین ممنوعیت صادرات فلزات کلیدی به آمریکا را تعلیق کرد: سیگنالی برای آرامش در جنگ تجاری
- آرد و نان صدرنشین تخلفات گرانفروشی در زنجان شد؛ هشدار جدی معاون صمت به متخلفان
About the Author
