تحولات شتابان در حوزه‌های هوش مصنوعی و فناوری کوانتومی نشان می‌دهد که آینده رقابت علمی و اقتصادی در جهان در گرو توانمندسازی پژوهش‌گران و به‌اشتراک‌گذاری زیرساخت‌های پیشرفته است. علی‌اکبر صالحی، رئیس کارگروه علمی جایزه مصطفی(ص)، با تأکید بر هم‌افزایی کشورهای اسلامی، تأسیس آزمایشگاه‌های مشترک را گامی راهبردی برای کاهش شکاف فناوری با صرف هزینه‌ای کمتر معرفی کرد.
چشم‌انداز جدید همکاری علمی
کشورهای اسلامی در قیاس با بلوک‌های پیشرو فناورانه، با کمبود زیرساخت‌های تحقیقاتی روبه‌رو هستند. راه‌اندازی آزمایشگاه‌های مشترک در کشورهای محور مانند اندونزی و اردن این امکان را فراهم می‌کند که کل جامعه علمی اسلام به ابزارهای گران‌قیمت و تیم‌های تخصصی دسترسی یابند و به جای تکرار تجربه‌های پرهزینه، در قالب پروژه‌های مشترک پیشرفت کنند.
فواید ایجاد آزمایشگاه‌های مشترک
- تسریع پیشرفت‌های تحقیقاتی با بهره‌گیری توأم از امکانات و دانش مراکز مختلف
- افزایش فرصت جذب سرمایه‌گذاری بین‌المللی و تسهیل دسترسی به بازارهای جهانی
موانع اصلی و راهکارهای پیشنهادی
- هزینه‌های هنگفت تأسیس و نگهداری؛ راه‌حل: مشارکت مالی دولت‌ها، بانک توسعه اسلامی و سازمان‌های خیریه
- نبود ساختار مدیریتی واحد؛ راه‌حل: تعیین مسئول روشن برای هر گروه کاری و برقراری سامانه نظارت مستمر
نقش بانک توسعه اسلامی و جایگاه زنان
بانک توسعه اسلامی (IDB) با توان مالی و شبکه‌سازی گسترده می‌تواند اعتبار و مشاوره فنی فراهم کند و مسئولیت اجرای پروژه‌ها را تقویت نماید. در کنار این موضوع، توجه ویژه به مشارکت زنان در تیم‌های تحقیقاتی – با توجه به سهم بیش از پنجاه درصدی آنان در آموزش عالی ایران – ضامن تنوع دیدگاه و خلاقیت بیشتر در پروژه‌های مشترک خواهد بود.
با عملیاتی شدن این طرح و هم‌راستایی نهادهای مالی و پژوهشی، شتاب علمی کشورهای اسلامی در حوزه هوش مصنوعی و کوانتوم به‌طور چشمگیری افزایش خواهد یافت و زمینه شکوفایی نسل جدید دانشمندان برای مواجهه با چالش‌های قرن حاضر فراهم می‌شود.
