قطرههای چشمی راهی برای خلاصی از تزریقات دردناک
محققان مؤسسه فناوری سلطنتی ملبورن و مرکز تحقیقات چشم استرالیا با توسعه یک نانوحامل به نام «کوبوزوم» موفق شدهاند ترکیبات محافظ مانند لوتئین را از طریق قطره چشمی به پشت چشم برسانند؛ دستاوردی که پتانسیل تبدیل شدن به روشی کمتهاجمی برای پیشگیری و کنترل بیماریهای تحلیلبرنده شبکیه، از جمله تباهی لکه زرد وابسته به سن (AMD)، را دارد.
چگونه این قطره چشمی کار میکند
محققان از ساختار مکعبی لیپیدی کوبوزوم استفاده کردند تا لوتئین را در برابر تخریب محافظت و تحویل کنترلشده آن به بافت شبکیه را ممکن سازند. در مدلهای حیوانی قطره چشمی حاوی کوبوزوم توانست به شبکیه برسد، از سلولهای شبکیه در برابر فشارهای اکسیداتیو محافظت کند و در دمای اتاق برای ماهها پایدار بماند — ویژگیهایی که آن را به گزینهای عملی برای درمان یا پیشگیری طولانیمدت تبدیل میکند.
مزایا و اهمیت قطره چشمی در مدیریت بیماریهای شبکیه
قطره چشمی میتواند چند مزیت کلیدی نسبت به تزریقات داخلچشمی داشته باشد: کاهش درد و بار روانی بیماران، امکان استفاده بهعنوان درمان پیشگیرانه در مراحل اولیه بیماری، سهولت توزیع و مصرف در سطوح مراقبتی اولیه و کاهش نیاز به مراجعه مکرر برای تزریق. لوتئین بهعنوان یک فیلتر نور آبی و آنتیاکسیدان محلی، نقش محافظتی در لکه زرد دارد و رساندن مستقیم آن به شبکیه با بهرهگیری از قطره چشمی کارآمدتر از مکملهای خوراکی خواهد بود.
موانع و پرسشهای باقیمانده پیرامون قطره چشمی
بهرغم نتایج امیدوارکننده پیشبالینی، چند نقطهضعف و سؤال کلیدی وجود دارد که باید قبل از کاربرد انسانی بررسی شوند: پایداری و ایمنی بلندمدت نانوحاملها در چشم انسان، دوز اثربخش و فرکانس مصرف، انتقال به ساختارهای غیرهدف و مقایسه اثربخشی واقعی با تزریقات مرسوم.
- چالش اصلی: اثبات ایمنی و اثربخشی در مطالعات بالینی انسانی؛
- پرسش عملی: آیا قطره چشمی در موارد پیشرفته جایگزین تزریق میشود یا صرفاً روشی تکمیلی در مراحل اولیه خواهد بود.
مسیر توسعه بالینی و گامهای بعدی برای قطره چشمی
تیم پژوهشی باید از فازهای توسعه پیشبالینی عبور کند و وارد آزمایشهای بالینی فاز I تا III شود تا ایمنی و اثربخشی قطره چشمی در انسان اثبات شود. همزمان لازم است فرایند تولید تحت استانداردهای GMP نهایی گردد و مطالعات داروشناسی-فیزیولوژیک (PK/PD) برای تعیین دوز بهینه انجام شود. در صورت موفقیت، این فناوری میتواند مسیر دسترسی به درمان را برای بیماران پرهزینه و زمانبر تزریق آسانتر کند.
توصیههای کلیدی برای بیماران و نظام درمانی درباره قطره چشمی
- بیماران نباید امید به درمان را با مصرف زودهنگام یا خوددرمانی جایگزین تزریقات کنند تا زمانی که مطالعات بالینی کیفیت، ایمنی و اثربخشی قطره چشمی تأیید شود؛
- نظام درمانی و پژوهشی کشورها باید آمادگی حمایت از کارآزماییهای بالینی، ارزیابی فناوری و برنامهریزی تامین را داشته باشند تا در صورت اثبات سودمندی، دسترسی سریع و منصفانه فراهم گردد.
جمعبندی
کشف و توسعه این نسل جدید «قطره چشمی» با نانوحامل کوبوزوم گامی مهم در جهت کاهش تهاجم درمانهای چشمی و تسهیل پیشگیری از بیماریهای تحلیلرُفته شبکیه است. اما تا تبدیل این ایده به درمانی در دسترس عموم، مسیر مهمی از آزمایشهای بالینی و بررسیهای ایمنی باقی است؛ اگر این مسیر با موفقیت طی شود، قطره چشمی میتواند نحوه مدیریت تباهی لکه زرد و سایر بیماریهای شبکیه را دگرگون کند.
About the Author
