پژوهشگران در هند موفق به طراحی و ساخت یک حسگر نوآورانه و مقرون‌به‌صرفه شده‌اند که قادر است به سرعت و با دقت آلودگی آرسنیک را در منابع آب تشخیص دهد. این دستاورد علمی، راهکاری امیدبخش برای مقابله با تهدیدات جدی این ماده سمی برای سلامت انسان و محیط زیست، به ویژه در مناطق با درآمد پایین و دسترسی محدود به آب سالم، ارائه می‌دهد.
این حسگر جدید که در “موسسه فناوری هند” (IIT) توسعه یافته است، یک روش کارآمد و قابل استفاده در محل را برای پایش کیفیت آب فراهم می‌کند. ویژگی برجسته این ابزار، ارائه نتایج دقیق و قابل اعتماد بدون نیاز به تجهیزات آزمایشگاهی پیچیده یا تکنسین‌های متخصص است. این امر، آن را به نخستین حسگری تبدیل می‌کند که امکان نظارت بر کیفیت آب را به صورت گسترده و در لحظه، به ویژه در مناطقی که به شدت به آن نیاز دارند، میسر می‌سازد.
آلودگی آب به آرسنیک، حتی در غلظت‌های بسیار پایین، یک خطر جدی برای سلامتی انسان محسوب می‌شود و می‌تواند منجر به بیماری‌های مزمنی نظیر سرطان پوست و سایر اختلالات جدی گردد. بر اساس برآوردها، سالانه نزدیک به ۴۳ هزار مورد مرگ در سراسر جهان به دلیل قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آرسنیک موجود در آب رخ می‌دهد. این آمار تکان‌دهنده، ضرورت توسعه ابزارهای کارآمد و در دسترس برای تشخیص و حذف این آلاینده خطرناک را بیش از پیش آشکار می‌سازد.
روش‌های سنتی تشخیص آرسنیک در آب، مانند طیف‌سنجی و روش‌های الکتروشیمیایی، اگرچه از حساسیت بالایی برخوردارند، اما اغلب نیازمند تجهیزات گران‌قیمت، پیچیده و اپراتورهای آموزش‌دیده هستند. این محدودیت‌ها، کاربرد گسترده و پایش لحظه‌ای آن‌ها را، به ویژه در مناطق کم‌برخوردار که بیشترین نیاز به چنین فناوری‌هایی وجود دارد، با چالش مواجه می‌سازد.
حسگر ابداعی جدید، با بهره‌گیری از فناوری پیشرفته، قادر است یون‌های آرسنیک موجود در آب را به سرعت و در غلظت‌های بسیار پایین تشخیص دهد. این ابزار توانایی اندازه‌گیری سطح آرسنیک را تا ۰.۹۰ قسمت در میلیارد (ppb) با زمان پاسخ بسیار سریع تنها ۳.۲ ثانیه دارد. این سرعت و دقت بالا، امکان تشخیص زودهنگام آلودگی و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه را فراهم می‌آورد.
“ماهیش کومار” (Mahesh Kumar)، پژوهشگر ارشد این پروژه، در خصوص ویژگی‌های این حسگر نوآورانه گفت: «ما این حسگر را با در نظر گرفتن سهولت استفاده برای عموم مردم طراحی کرده‌ایم و اطمینان حاصل کرده‌ایم که حتی ساکنان مناطق دورافتاده نیز می‌توانند به آسانی از آن بهره‌مند شوند. با اتصال این حسگر به یک برد مدار الکترونیکی و یک ماژول برای انتقال داده‌ها به صورت بی‌سیم و در لحظه، آن را به یک گزینه ایده‌آل برای تشخیص سریع و آسان آلودگی آرسنیک تبدیل کرده‌ایم. هدف نهایی ما، کاهش آمار مرگ و میر و جلوگیری از بیماری‌های جدی ناشی از آلودگی آرسنیک و در نهایت، تأمین آب آشامیدنی سالم‌تر برای همه افراد است.»
این پژوهش ارزشمند که می‌تواند تحولی شگرف در زمینه پایش کیفیت آب و حفظ سلامت جوامع ایجاد کند، در مجله معتبر “Nanotechnology” به چاپ رسیده است و توجه جامعه علمی و سازمان‌های بهداشتی بین‌المللی را به خود جلب کرده است. انتظار می‌رود با تجاری‌سازی و تولید انبوه این حسگر کم‌هزینه، گام‌های مؤثری در راستای تأمین آب آشامیدنی سالم و کاهش خطرات ناشی از آلودگی آرسنیک در سراسر جهان برداشته شود. این فناوری نه تنها به حفظ سلامت انسان‌ها کمک خواهد کرد، بلکه نقش مهمی در حفاظت از محیط زیست و تضمین دسترسی به منابع آب پاک برای نسل‌های آینده ایفا خواهد نمود.